Build more stadiums! Build them! Or…think again

In 1999 the building costs of the Millenium Stadium in Cardiff were around £130 million. And now a new report found that the economic punch for Wales is £130 million a year and sustains more than 2,500 permanent jobs, a new report has revealed. That would suggest that building more stadiums is a fantastic return for a society.

Or?

Or should we be suspicious on such fantastic figures? Or should we do better economics?

Actually, both: we should be suspicious for such fantastic figures and do better economics.

Why should we be suspicious?
Correcting for inflation the costs were about £175 million and the annual return on investment is 130/175, or 75% for society. If a bank would suggest such a return, we would all be very suspicious. However when a government or a stadium comes up with such figures we believe and copy them happily. Returns which sound too good to be true, are often indeed just that.

How should the economic analysis be improved? Economic Impact Analysis underlying such big number has a couple of flaws. (These flaws are not present in social cost benefit analysis).
One, costs are often seen as a benefit. Every spending in an EIA has a positive effect, even if the spending is mostly a costs. For example, often construction costs end up positive in an EIA, ignoring the alternative uses of the money.
Second, markets are often ignored. For example in the Millennium Stadium case, do we really believe that if there was no stadium, that those 2500 workers would be unemployed, or do we think that (labor) markets work and create alternative jobs? The latter is more likely. Without the stadium those 2500 would be working in other jobs, probably less well paid. So if you want to know the contribution of the stadium you should also include the production in those other jobs that is no longer produced because people are working for the stadium (directly or indirectly). And a stadium than only creates a welfare gain of a few percentage of the initial estimate. And the employment benefit is zero, that is in the long run (like in the study cited), no more people will be working (so no difference in unemployment in Wales), but they will be working in different jobs.

So I think the numbers in the article and the report are way too positive.
(And yes, even with much lower numbers the investment in the stadium might have been wise, but the numbers presented here do not show that).

brood en spelen

Olympische Spelen en WK's voetbal worden vaak beargumenteerd vanuit het principe dat het volk brood en spelen wil. Waarbij het punt vaak is dat dat dan gebeurt op kosten van het volk zonder dat het volk dat dan door zou hebben. Dat principe heb ik samen met collega's wel eens gebruikt in de titel van een artikel over de maatschappelijke kosten en baten en van het in Nederland organiseren van het WK voetbal.

Nu was ik van de week in een van mijn favoriete winkels en wat bleek: ook ik wou brood en spelen. Nu maar hopen dat ik later daar geen spijt van krijg:

Tour de France: eerst plannen, nu officieel, en straks realiteit?

Gisteren is dan eindelijk de tourstart in Utrecht in 2015 officieel aangekondigd. En ja ik geloof zeker dat de fietsers door en om Utrecht gaan rijden, en ik verwacht ook wel dat het een grote en mooie happening wordt. Mijn scepticisme gaat over de verwachte baten. Het economische deel dus. In het AD staat:

De zogenoemde spin-off, het geld dat op alle mogelijke manieren terugvloeit naar de stad, moet volgens wethouder van sport Hans Spigt hoger zijn dan in 2010 bij de Tourstart in Rotterdam. 'Die lag toen rond de 35 miljoen. Ons streven is nog hoger uit te komen en we denken dat dat een realistisch doel is.'
De Tourstart kost de gemeente 5 miljoen euro, eenzelfde bedrag wordt opgebracht door sponsors.

Dat is dan een maatschappelijk rendement van 350 procent. Ik heb twee redenen waarom ik dat eigenlijk niet verwacht. Als een bank dit soort rendementen zou beloven zou niemand erin investeren omdat ze het te mooi is om waar te zijn. Al ken ik ook de mop over de twee economen die over straat lopen. Zegt de een tegen de ander ‘kijk een briefje van 100’. Waarop de ander zegt ‘als het daar echt zou liggen had iemand het vast al opgeraapt. En beiden lopen door.

Ik ben vooral sceptisch over de economische impact analyses die aan dit soort voorspellingen ten grondslag liggen. Alle uitgaven worden als baat voor de economie meegeteld, ook als het feitelijk kosten zijn. Ook wordt geen rekening gehouden met verdringing (mensen die de toeristen bedienen doen geen ander werk. Alleen vaak is moeilijk aan te wijzen welk ander werk verdwijnt.). Ik heb al eerder geblogt over hoe een goede maatschappelijke kosten-batenanalyse er uit moet zien, en minder over wat er misgaat met een economische Impact Analyse. Misschien moet ik daar toch eens uitgebreider over schrijven. In deze post staat er gelukkig al wat over.

Kosten van de politie-inzet bij voetbal

In het programma ‘De rekenkamer’ werd in een interessante uitzending de kosten van voetbalhooligans uitgerekend. Een van de fascinerende kentallen die werd gebruikt was dat de inzet van een agent 70 euro per uur kost.

Voor €70 kan je volgens mij geen agent laten werken. Nee, de agent krijgt dat niet mee naar huis, zelfs niet inclusief allerlei toeslagen om op zondag in een ME peloton klappen te krijgen. En of al het materiaal erin zit weet ik niet (ME helm, paard, water en waterkanon, enzovoorts.) maar alle niet productieve uren, dus de uren die niet direct op straat worden gewerkt zitten er volgens mij niet in. Tja en die niet productieve uren die horen er wel bij (de vakantie de ziekte uren, de training, de leiding, …). Volgens mij is een wasmachinemonteur al duurder per uur en die rekent nog materiaal en voorrijkosten. Maar wat het dan moet zijn, is lastig uit te maken.

Recent is er een ChristenUnie voorstel geweest om de voetbalclubs te laten betalen voor de politie-inzet. Dat plan moet jaarlijks 30 miljoen euro opleveren dat weer ten goede komt aan de politie.
Hoe die kosten zijn berekend stond niet in het voorstel. Ik kon weinig onderbouwing vinden van het huidige voorstel. De 30 miljoen euro gaat terug tot het lenteakkoord van vorig jaar waarin was afgesproken dat 30 miljoen aan politiekosten aan voetbalclubs doorberekend zou worden. Hetgeen later weer is teruggedraaid.
In de kengetallen kosten-batenanalyse van het WK voetbal 2018 waar ik in 2010 projectleider van was, hebben we een schatting opgenomen voor de kosten van de inzet van politie om een WK voetbal veilig te kunnen organiseren. Ik citeer voetnoot 36:

Uit de Rijksbegroting blijkt dat er ongeveer € 4,5 miljard beschikbaar is voor politiewerk. Er zijn grofweg 40.000 agenten in Nederland. Per agent is er dus € 112.500 beschikbaar. Gemiddeld bestaat 70 tot 80% van de werktijd van een agent uit feitelijk politiewerk. Uitgaande van een voltijds dienstbetrekking van 1.600 uur zijn de kosten van één uur feitelijke politiewerk dan € 100 (Schmit, 2008). Op basis van gegevens uit de begroting van het politiekorps Hollands-Midden kan eenzelfde berekening worden gemaakt, die komt eveneens op een bedrag van € 100 per feitelijk uur politiewerk. In ‘De kosten en baten van Koning Voetbal’ wordt in het kader van veiligheid een bedrag van € 50 per uur politiewerk genoemd. Onduidelijk is echter waaruit dat tarief is opgebouwd, naar alle waarschijnlijk is dit tarief exclusief bureauwerk en overhead.

Kortom ik denk dat ‘De rekenkamer’ hier nog te laag zit.

De oplossing voor minder voetbal hooliganisme: vrouwen en kinderen

Volgens de rekenkamer is de oplossing voor het voetbalgeweld: veel vrouw en kindvriendelijker stadions. Als vrouwen en kinderen ook komen, dan veranderen de hooligans van gedrag. Dat klinkt mooi en het zou veel geld schelen. De enige vraag is waarom doen voetbalclubs dit niet? Het scheelt ze in de kosten en ze kunnen extra publiek trekken? Missen de voetbalclubs een kans of is het toch niet aantrekkelijk voor hun? En als het voor hun niet aantrekkelijk is, is het voor de samenleving als geheel wel aantrekkelijk, de beveiligingskosten buiten het stadion zijn voor de voetbalclubs immers een extern effect?

In de uitzending zei de KNVB dat de clubs samen ruim €13 miljoen aan de beveiliging uitgeven.
Dat klinkt fors, maar valt misschien mee, op een netto-omzet van eredivisie 2011/2012 van €433 miljoen euro.

Feyenoord Kampioen! Of toch niet? Verdere gedachten over de politieinzet.

De rekenkamer had een interessant programma over de kosten van voetbalhooligans (€500.000 euro per hooligan!). Wat ik beetje vreemd vond was de conclusie “Feyenoord toch kampioen. Namelijk in de inzet van politie.” Daar valt wel wat op af te dingen, al is niet zeker dat dat genoeg is..

Tourstart in Utrecht

Het blijft vreemd, zeker economisch. daar heb ik al wat over geschreven en schrijf ik vast nog eens over. Maar het is ook om niet economische redenen eigenlijk best vreemd. De Speld heeft er een mooi artikel over, met ook een beetje economie erin.

Het waarom van grote sportevenementen?

De minister van VWS heeft gisteren een brief aan de Tweede Kamer geschreven over het beleidskader sportevenementen.  Het beleidskader zelf heb ik nog niet gelezen (helaas nog geen tijd gehad). Ik ga dat zeker doen de brief geeft namelijk al stof tot nadenken. De minister schrijft:

Met het naar Nederland halen en organiseren van toonaangevende sportevenementen wil ik ons land nadrukkelijk positioneren als een echt sportland met sportevenementen waarop de Nederlandse atleten voor eigen publiek het beste uit zichzelf halen, waar atleten als rolmodel kunnen fungeren in de Nederlandse samenleving en daarbij anderen enthousiast maken om zelf meer te gaan sporten en bewegen. Inspireren kan ook door het organiseren van activiteiten rondom het sportevenement zelf.
Met het organiseren van sportevenementen kunnen ook andere maatschappelijke en economische doelen worden bereikt, zoals het op de kaart zetten van Nederland als handelsnatie en een stad of regio als gastvrije ontmoetingsplek.
(bron: Brief van minister Schippers (VWS) aan de Tweede Kamer over beleidskader sportevenementen.)

Als ik dit vergelijk met hoe sport evenementen standaard geëvalueerd worden in Nederland met een sterke focus op Economische Impact Analyse dan zit daar een flinke discrepantie tussen beleid en onderzoek. Goed om na te denken over hoe we die kloof kunnen dichten.

Tourstart in Utrecht in 2015? Nu al vragen die knagen…

Zaterdag stond er een stuk op de website van het AD over een eventuele Tourstart in 2015 in Utrecht, met als strekking dat Utrecht kansrijk is. Een beslissing wordt woensdag verwacht. De fotomontage met allemaal wielrenners onder de Dom ziet er in ieder geval al prachtig uit.
Er zal in 2015 vast onderzoek gedaan worden naar de economische impact van het evenement. Dat wordt tegenwoordig regelmatig bij grote sportevenementen gedaan. Vaak is dit beperkt tot hoeveel geven mensen van buiten Utrecht door de Tourstart in Utrecht uit. En dat is volgens mij te beperkt. (Zie bijvoorbeeld een eerdere post op dit blog.)
Het artikel bracht bij mij nu al twee andere mogelijke onderzoeksonderwerpen naar boven.

1. Wat heeft dat nu eigenlijk gekost? Als er 10 jaar gelobbyd is, dan zit daar veel tijd in van ambtenaren en politici. Die hadden in deze tijd wat anders, ook productiefs kunnen doen. De vraag is hoe groot waren eigenlijk deze opportuniteitskosten? En hoeveel kosten (reis- en verblijfskosten, drukkosten, etc) zijn al gemaakt? Deels is dit door de verloop van de tijd lastig precies te achterhalen, maar volgens mij moet het wel mogelijk zijn.
2. Wat zijn de PR baten precies? Vaak is een evenement bedoeld om een stad of regio in de schijnwerpers te zetten. De waarde hiervan is lastig uit te rekenen. Vaak wordt uitgerekend hoeveel media-aandacht er is voor een evenement en hoeveel het zou kosten om deze aandacht te krijgen door evenveel reclame te kopen. De vermeden kosten van de reclame worden dan gezien als PR baat. Zo is dit bijvoorbeeld gedaan bij de evaluatie van het WK wielrennen in Zuid Limburg. Naamsbekendheid op zich is niet zo waardevol. Eigenlijk gaat het natuurlijk om hoeveel extra toeristen en bedrijven levert de PR op. Dat is lastig te onderzoeken, maar daarmee niet minder zinvol.
   Om het echt interessant te maken is ook de vraag relevant hoe je als gemeente op alternatieve manieren PR voor de stad kan maken en wat dat oplevert. De voorzitter van FC Utrecht  suggereerde een tijd terug dat investeren in zijn voetbalclub beter rendeert dan investeren in de Tourstart. Dat is geen neutrale bron, ik weet het, maar ook die kunnen gelijk hebben. Een ander alternatief is gericht adverteren. 

Kortom, beide onderwerpen zijn lastig om goed te onderzoeken, maar volgens mij relevant. Ik denk of werk er graag aan mee.

De economie van het bieden op grote sportevenementen

Leuk als je onderzoek ergens wordt opgepikt.

Maatschappelijke kosten en baten van het Olympisch Plan

Vandaag verdedigde Marvin Steussy zijn scriptie ‘De maatschappelijke waarde van het Olympisch Plan 2028’ bij de Johan Cruyff University met een 7,7. Ik was opdrachtgever. Mooi dat de scriptie nu klaar is met een mooie afronding. Binnenkort gaan we samen een artikel schrijven om de resultaten te verspreiden. Wordt dus vervolgd.

Brood of Spelen: kosten en baten van het WK voetbal

Deze maand verscheen eindelijk het artikel over de kosten en baten van het WK voetbal in Nederland in het Journal of Sport Economics. Een flinke bewerking en uitbreiding op het onderzoeksrapport uit 2010. Fijn dat het er eindelijk definitief is. Hieronder de samenvatting en de link naar het hele artikel (laat het me weten als de betaalbescherming een probleem geeft).

Bread or Games?
A Social Cost–Benefit Analysis of the World Cup Bid of the Netherlands and the Winning Russian Bid

Michiel de Nooij, Marcel van den Berg, Carl Koopmans

Abstract
Many countries compete fiercely for the right to host mega-events like the World Cup. Proponents of hosting mega-events claim that yields economic gains. Many available studies focus on partial effects of hosting or concern ex post analyses. The authors utilize the existing literature to perform a detailed cost–benefit analysis (CBA) of the Netherlands bidding jointly with Belgium for the 2018 World Cup. The authors show that national pride and pleasure come at a price and financial gains are unlikely. Based on this CBA, the authors predict that the costs of the 2018 World Cup in Russia will also exceed the financial benefits.

IEA versus CBA for a Medium Sized Sport Event A Further Improvement

Op 20 september heb ik op het 5de  ESEA Conference on Sport Economics in Esjberg (Denemarken) gepresenteerd. Mijn presentatie ging over het verschil tussen Economische Impact Analyse en Kosten-Baten Analyse. Gezien de tijd (18 minuten voor de hele presentatie) heb ik mij daarbij vooral gericht op hoe de kosten-batenanalyse uit een eerdere studie verbeterd kan worden. 

Mijn presentatie onder de titel 'Impact Analysis versus Cost Benefit Analysis for a Medium Sized Sport Event A Further Improvement' is hieronder weergegeven.

Merk op dat een deel van de berekeningen nog tentatief zijn en kunnen veranderen in het binnenkort te verschijnen paper hierover. 

Opmerkingen en vragen hierover zijn dan ook van harte welkom.

5de European Sport Economics Assiociation congres: raar congres

Presentatie EASM 2013

Vers van het 21ste European Association for Sport Management (EASM) congres in Istanbul mijn presentatie ‘The Bidding Paradox’.

Nu als plaatjes ingevoegd, het uploaden van een pdf bestand alleen naar de blog ging toch te lastig.

Ik ben benieuwd naar reacties.

Tokio2020! Istanbul?

Het IOC heeft de Olympische Zomerspelen van 2020 toegewezen aan Tokio. En deze week ga ik naar het 21ste European Association for Sport Management (EASM) congres in Istanbul. Ga mijn werk over waarom politici Spelen willen organiseren presenteren. Ben benieuwd naar de sfeer!

Zomervakantie?! Hersenschade door sporten..

De zomervakantie is al weer vier weken voorbij maar vandaag kwam het gevoel van de zomer toch weer even terug.

Ik heb deze zomer Lichamelijke oefening van Midas Dekkers gelezen. Hij heeft een broertje dood aan sport, nergens voor nodig en niet gezond. Ik moest daar aan denken toen ik vanmorgen las dat de Amerikaanse National Football League (NFL) een afkoopsom van ruim een half miljard euro betaalt aan spelers die door de sport hersenletsel hebben opgelopen. Volgens de neuro-psycholoog Erik Matser begrijpt de sportwereld niets van hersenletsel. Een bericht dat je flink doet twijfelen aan hoe gezond dat sporten is, en dat mijn vakantiegevoel terug bracht. Alleen, als econoom zit ik nu wel met een paar vragen:

• Hoe groot is de schade door sporten precies? Ik weet dat is lastig te becijferen, maar de waarde in een schikking hangt ook af van de beurs van diegene die moet betalen. 
• Hoe groot is de schade bij amateur sporters? Ik kop echt minder hard dan een prof.
• En hoe groot is de schade bij Europese sporten?
• En moeten we dan bij beleid nog wel positieve gezondheidsbaten van sporten meenemen?

Zit je opeens toch weer hard te denken....

The bidding paradox: why economists, consultants and politicians disagree on the economic effects of mega sports events but might agree on their attractiveness

Net verschenen een discussie paper (geschreven samen met Marcel van den Berg) over de economie van het bieden op mega sport evenementen. En inderdaad het paper in deze post is sterk gerelateerd aan het paper in de post hieronder.

Hieronder de samenvatting. Het hele paper leest u hier.

The ambition to host mega sports events is (or can be) perfectly justifiable with various arguments. The most persistently used argument is the supposed financial or direct economic gain for the host economy, of which the compelling body of evidence is discouraging. This implies that the justification for hosting should come from a different, broader economic angle. This paper provides a critical discussion of the myriad of economic and frequently intangible effects that could be put forward in the public debate preceding the submission of a bid. Paradoxically, most of these effects are not, or infrequently employed in public debates.

The bidding paradox: why rational politicians still want to bid for mega sports events

Net verschenen, een discussie paper (geschreven samen met Marcel van den Berg) over de politieke economie van het bieden op mega sport evenementen.

Hieronder de samenvatting. Het hele paper leest u hier.

This paper discusses reasons why politicians still favor hosting mega events despite the discouraging evidence regarding their financial benefits: (1) early political enthusiasm, (2) tying side-projects to the bid to raise political support, (3) biased reading of history, (4) the winners curse, (5) redistribution and lobbying, (6) a media bias in favor of hosting and (7) boosting happiness and pride of residents. Bringing happiness to the people might be a valid reason for hosting a mega event, however, economists are yet insufficiently capable of capturing this effect. Moreover, alternative explanations for political support cannot be deemed invalid ex ante. 

Steun voor een voetbal club? Geen goed idee volgens velen.

Jan van Ours en Martin van Tuijl hebben vandaag een interessante enquête over gemeentelijke steun aan een voetbalclub gepubliceerd. Ze vinden dat:

Zelfs grote voetballiefhebbers vinden gemeentelijke financiële steun aan betaald voetbalclubs geen goede zaak. Dit blijkt uit een enquête uitgevoerd door onderzoeksinstituut CentERdata in opdracht van de economen Jan van Ours en Martin van Tuijl. Dat gemeenten voetbalclubs toch regelmatig steunen komt waarschijnlijk door de zeer mondige achterban van de clubs, waar lokale politici slappe knieën van krijgen.

Het gehele onderzoek staat hier.

Aan het werk met Top Gear

Gisteren was de laatste dag van mijn vakantie. Top Gear op BBC2 maakte een mooie brug tussen vakantie en werk, door Mark Webber te omschrijven als 'an Australian working in the marketing department of a large energy drinks company'. Dat is een fraaie baanomschrijving voor een formule 1 coureur!

Meedoen of stoppen: bijdrage aan discussie over de kwaliteit van sportjournalisten, -onderzoekers en -beleidsmakers

Op Sport Knowhow XL is Jan Janssens een discussie begonnen over de kwaliteit van sportjournalisten, -onderzoekers en –beleidsmakers. Ik heb daar onderstaande bijdrage aan geleverd.

Ik onderschrijf de problemen die Jan Janssens ziet: ik kom regelmatig artikelen in de media tegen die waarbij ik denk dat de journalisten kritischer hadden moeten zijn; ik zie regelmatig onderzoek waar ik vraagtekens bij heb; en ik zie ook beleidsdiscussies waarvan de kwaliteit verhoogd kan worden door meer kritische reflectie en wat onderzoek. Tegelijkertijd snap ik deels wel waar het fout gaat: als journalisten evenveel artikelen schrijven als ik, dan komt de krant of het tijdschrift nooit vol; ook ik loop aan tegen de grenzen aan van wat ik gegeven de tijd kan onderzoeken en hoop maar dat ik daar de goede keuzes in maak; en dat ik pleit voor meer onderzoek mag als onderzoeker geen verrassing wekken, en dat terwijl beleidsmakers op veel punten eigenlijk wel meer kennis zouden kunnen gebruiken en ze weinig tijd hebben en hun budgetten ook nog eens beperkt zijn. Kortom, ik zie meer oorzaken voor het probleem dan liefde voor de sport en daardoor een gebrek aan kritische reflectie en afstand (dit is er zeker ook en dit speelt ook in andere sectoren).  

Alleen hoe krijg je journalisten, onderzoekers, en beleidsmakers op een hoger niveau? Daar moeten de ideeën voor komen en daar ligt de uitdaging! En die moet niet alleen door onderzoekers opgepakt worden. Wat werkt en is haalbaar: een prijs voor het beste onderzoek? De beste beleidsmedewerker die en opdracht gegeven heeft? Iedere maand een kritische evaluatie van een artikel / onderzoek / beleidsbeslissing in Sport Knowhow XL?

Meer ideeën en ideeën voor de uitvoering zijn welkom!

Michiel de Nooij

MKBA nieuw stadion in Rotterdam (Het Nieuwe stadion)

Op de website van de gemeente staan er veel documenten. Deels is het zonder structuur, erg veel en soms ook behoorlijk ondoorzichtig. En wat daarbij niet helpt is dat sommige documenten er tweemaal op staan. Maar, en dat is een groot pluspunt, het is erg positief dat de gemeente de stukken in de voorbereiding op het debat zo ruim publiceert. Twee van de documenten zijn maatschappelijke kosten-batenanalyses en dat heeft gezien mijn eerdere ervaring en leeropdracht mijn bijzondere aandacht.

Nieuw Feyenoord-stadion: baten voor gemeente zijn onduidelijk en de risico’s groot

vandaag (9 juli) staat er onder deze kop een artikel van mij in Sport Knowhow XL

Introductie

Feyenoord wil graag een nieuw stadion bouwen en heeft daarvoor een consortium met onder meer een bouwer (Volker Wessels) gevormd. De investering van een kleine € 400 miljoen moet voor de Betaald Voetbal Organisatie Feyenoord meer geld, en dus meer sportieve successen opleveren. Een deel van de supporters - deels verenigd in Red de Kuip - wil het nieuwe stadion niet. Het Rotterdamse college van B&W staat achter de plannen waarvan onder meer een gemeentegarantie van € 160 miljoen en grondaankopen van € 35 miljoen deel uitmaken. De gemeenteraad moet nog een beslissing nemen (gepland op 11 juli). Dat er de laatste tijd veel discussies zijn geweest over deze beslissing, of beter beslissingen, wekt geen verbazing. In de discussies lopen veel ideeën door elkaar. Hieronder beschrijf ik kort de plannen. Daarna ga ik de belangrijkste discussies na.

lees verder:

http://www.sportknowhowxl.nl/alleen-op-de-wereld/8243

Eurlings voorgedragen als lid IOC

Tja, wat moet je daar nu van vinden? Als ik de volkskrant moet geloven moet ik als sport econoom er toch iets van vinden: op hun internet pagina onder het kopje economie staan hier op 2 juli 2013 maar liefst vier berichten over. Helaas geen duiding waarom het economie is.

Mobiele tribune

Op 22 mei schreef ik over een voorstel om verplaatsbare tribunes te maken voor de kuip. Of het een goed idee is weet ik nog steeds niet, maar misschien is het wel minder futuristisch dan ik dacht. Afgelopen weekend was ik bij de Holland Beker op de Bosbaan in Amsterdam en daar had ik het genoegen om ook een wedstrijd te kijken in de rijdende tribune. Hieronder een foto van de andere kant van het water.

Het Nieuwe Stadion versus de Arena

Een goed artikel over het nieuwe stadion van Feyenoord in DeGroene Amsterdammer van journalist Bram Logger. Ik merk dat ik het op een punt niet met hem eens ben:

In Nederland staat maar één stadion waar de cijfers die Feyenoord en Volker Wessels gebruiken aan zijn te toetsen: de Amsterdam Arena, thuishaven van Ajax, de club met de hoogste begroting in de eredivisie. Het Amsterdamse stadion weigert een financieel jaarverslag toe te sturen, maar uit de jaarcijfers van het beursgenoteerde Ajax is toch wat informatie te halen. Zo verdiende Ajax in het seizoen 2011-2012 met 25 wedstrijden 10,2 miljoen euro aan de verhuur van businessseats en skyboxen. De Ajax-wedstrijden vormen zo’n 75 procent van de grote activiteiten in de Arena. Gesteld dat de vier interlands, vier concerten en drie andere grote evenementen van dat jaar ook nog eens vijf miljoen opleverden aan huurinkomsten, dan is dat nog altijd niet de helft van de 33 miljoen die Feyenoord denkt te gaan verdienen.
Volgens het wel openbare duurzaamheidsverslag draaide de Amsterdam Arena de laatste jaren een omzet van zo’n dertig miljoen euro. Minder dan de helft dus van de 61,7 miljoen waar Feyenoord op hoopt. De exploitatiekosten zijn ongeveer gelijk. Daardoor rekent Feyenoord op een jaarlijkse winst in het nieuwe stadion van 32,9 miljoen, waar de Arena niet veel meer dan één of twee miljoen euro winst per jaar maakt. Wat Feyenoord ‘pessimistisch-realistisch’ noemt, lijkt in feite te grenzen aan het onmogelijke.

Bij het nieuwe stadion wordt een andere financieringsconstructie toegepast dan bij de Arena. Dit maakt cijfers erg lastig te vergelijken. Omdat HNS de business seats en units gaat verhuren, terwijl in Amsterdam deze door de voetbalclub worden gedaan, is het een zuiverdere vergelijking om de opbrengsten van de Arena met €10,2 miljoen te verhogen. De omzet van de Arena in dezelfde constructie als die van HNS zou dan ruim € 40 miljoen zijn en met een winst van ruim € 10 miljoen. Daarmee is de vergelijking minder negatief (omzetverwachting  HNS ruim €60 miljoen en winstverwachting ruim € 30 miljoen), dan zoals het er staat in het artikel van De Groene Amsterdammer.  Hoewel minder negatief, valt de vergelijking vooralsnog fors negatief uit voor het nieuwe stadion. 

Wij betalen graag te veel. Vinden we normaal.…

Een fascinerend artikel in het NRC vandaag, getiteld ‘Nieuwe stadion Feyenoord kan veel goedkoper’. Fascinerend, niet omdat erin staat dat het stadion goedkoper gebouwd kan worden dan het nu in de begroting staat. Omdat het stadion niet in aanbesteding wordt gebouwd, maar omdat de opdrachtnemer ook aandeelhouder wordt van het nieuwe stadion, is het waarschijnlijk dat de prijs onnodig hoog is. Aanbestedingsdeskundigen bekritiseren de constructie en een stadionbouwer bekritiseert de prijs. Dat de constructie dubieus is, was al bekend (oa. werk van Tjalle van der Burg). Al is het interessant om dat uit meerdere bronnen te horen en ook van een bouwer te horen dat de prijs echt te hoog is.

Nee het is vooral fascinerend door de verdediging van Jan van Merwijk, stadiondirecteur van Feyenoord. Laat ik maar even quoten:

[Hij] laat in een reactie weten ‘niet ongelukkig’ te zijn met de wijze waarop het nieuwe stadion wordt bekostigd. Hij erkent dat de bouwkosten ‘misschien wel scherper hadden gekund’ als uitvoerende partijen niet hoeven mee te betalen aan het stadion.
"Maar dan hadden we de financiering niet rond kunnen krijgen. Het is zoeken naar een balans. We hebben nu eenmaal eigen vermogen nodig om de plannen rond te krijgen."
Volgens de stadiondirecteur is de gekozen constructie ‘volstrekt gebruikelijk in deze business’.

Een paar verwonderde gedachten erbij:

• Hoeveel eigen vermogen heb je echt als een bouwer €30 miljoen in je aandelenvermogen stort en vervolgens de rekening met €30 miljoen verhoogt? (30 miljoen is de helft van het aandelenvermogen van de Founders en Partners). 
• Fijn zo’n directeur die vast zegt dat de prijs misschien wel scherper had gekund. Dat lijkt mij met het oog op een eventuele staatssteunzaak in de toekomst niet echt handig. Dan moet er toch ergens worden aangetoond dat de overheidssteun de minimaal noodzakelijke steun was…
• Zegt hij echt dat deze constructie gebruikelijk is in deze business? Dat klinkt mij in de oren als: ‘de aanbestedingsdeskundigen kunnen wel zeggen dat we zo een te hoge prijs betalen, maar volgens ons betalen anderen ook een te hoge prijs. Dat is voor ons een reden om ook een te hoge prijs te betalen.’
• Hoe zou het kunnen dat het volstrekt gebruikelijk is in deze business om via rare constructies mogelijk te veel te betalen? Is dat omdat een ander (de overheid) mogelijk toch de rekening betaalt?

Onderzoek Dam tot Damloop 2013

In opdracht van Le Champion zullen dit jaar een aantal onderzoeken worden gedaan tijdens de Dam tot Damloop Bij deze evaluatie zal uitgebreid gekeken worden naar karakteristieken van deelnemers en de effecten op gezondheidsgedrag. Daarnaast zal de economische impact gemeten worden en zal een tevredenheidsonderzoek plaatsvinden. Het onderzoek is een samenwerking tussen Bureau Beweeg (Marije Baart de la Faille) en het Kenniscentrum van het domein Economie en Management/HES (CAREM) van de HvA (Dr Michiel de Nooij). Aanvullende informatie volgt.

Kuip debat: mijn punten

Bij mijn voorbereiding op het Kuip debat van 18 juni in Arminius in Rotterdam, heb ik mij flink ingelezen en daarbij vielen mij de nodige punten op. Hieronder dat wat mij het meeste opviel (niet alles want dan was deze post nog langer geworden):

'FIFA smijt met geld. Dat is nergens voor nodig' ??!

De Volkskrant heeft vandaag een verwarrend bericht over de FIFA die met geld smijt (in de voorbereiding op het WK voetbal in Zuid Afrika).

Eerst dacht ik dat klopt van niet: de FIFA geeft bij voorkeur geen geld uit. Wat het artikel niet zegt, is dat het niet het geld van FIFA is dat wordt uitgegeven. Het klopt misschien dat FIFA strooit met Zuid Afrikaans geld (en nu met Braziliaans geld).

Wat het verder vreemd maakt is dat landen zelf besluiten een bid uit te brengen, met daarin hoeveel ze nieuwe stadions ze beloven. Dus volgens mij zijn het toch echt de landen zelf die eerst met beloften en later met geld strooien.

En in het geval van Zuid Afrika zijn er volgens mij ook meer nieuwe stadions gebouwd dan in het bidboek aangeboden. Daar kan de FIFA best op aangedrongen hebben, maar dan nog is het Zuid Afrika dat daaraan toegeeft.

Kortom volgens mij krijgt de FIFA nu ten onrechte als enige de schuld. Treft ze dan geen blaam, ja dat wel, immers FIFA houdt met haar manier van toewijzen het tegen elkaar opbieden instant (zolang dat in haar belang is). Als landen echter beter in hun biedingen hun eigen belang in de gaten zouden houden is er geen probleem.

(Een paper in wording van mij en een coauteur gaat in op waarom landen eigenlijk bieden voor dit soort evenementen).

 

Kuip debat: de film

Dinsdag heb ik in Rotterdam deelgenomen aan een interessant debat over het voornemen van Feyenoord om een Nieuw Stadion (HNS) te bouwen. Het was een verhit debat, en niet alleen omdat het warm was. Vandaag staat de video van het debat online (mijn deelname is vanaf minuut 50).

En op Radio Rijnmond staat een veel korter sfeerverslag.

Madrid 2020 Olympic Games will generate 86,000 jobs

Interesting article op www.aroundtherings.com. Most jobs created are the result of investments in infrastructure by the Spanish government (75.000 fte), and only relatively few jobs are the result of tourists coming to Madrid (7500 fte). Given that the Spanish government does not have unlimited resources, the big unanswered question is, how many job are lost because the Spanish government had to cut other spending (like investments in schools). My guess is that as much jobs are lost in those other sectors as were gained by the infrastructure investments. So, unfortunately not many new jobs for Spanish people.

De Russen!

Toen we de kosten-batenanalyse van het in Nederland en België organiseren van het WK voetbal internationaal wilden publiceren, vonden de reviewers het een goed idee dat we ook vooruit zouden kijken naar de winnaar van de FIFA competitie. Wij hebben daarom een zo goed mogelijke kosten-batenanalyse opgesteld voor het Russische WK. Staat er nu al in de krant dat de Russen het budget voor het WK 2018 met een kwart hebben verhoogd naar 21 miljard euro. Een ruime verdubbeling ten opzichte van het moment dat het Russische bid in dank werd aanvaard door de FIFA. Ik vraag me af of dit het moment is te zuchten ‘Met de kennis van nu …’. Het is in ieder geval het moment om te zuchten ‘wat een geld!!’.

Een nieuwe kuip of toch gerenoveerde kuip? Debat!

Een nieuwe kuip of toch een renovatie van de bestaande kuip? Interessante economische en sportieve vraag en ik mag er over meediscussiëren.

Het Kuip Debat: Hét stadsdebat over het sportieve hart van RotterdamFeyenoord wil een nieuw stadion bouwen om de voetbalclub vooruit te helpen. Hiervoor wil zij een garantie van 165 miljoen euro van de gemeente Rotterdam. Het initiatief 'Red de Kuip' wil daarentegen De Kuip renoveren. De gemeenteraad zal binnenkort beslissen: wordt het nieuwbouw of renovatie? Wat zijn de kansen voor Rotterdam en de club?
dinsdag 18 juni om 20 uur

Ik heb er erg veel zin in. Nu mijn mening verder onderbouwen.

Tips zijn welkom!

Op glad ijs

De KNSB en drie potentiële schaatsbanen discussiëren fel over aan wie de KNSB de komende jaren de  internationale wedstrijden en de trainingen van de topschaatsers gunt. Dat maakt uit voor de investeringsbeslissing zeggen ze in Zoetermeer, Almere en Herenveen. 

De procedure verliep al rommelig met een paar maanden uitstel (omdat de KNSB de onderbouwing van de plannen wou bekijken en daar niet op had gerekend) en flinke discussie in de media.

Het lijkt er echter op dat er nog een fout in de procedure zat, namelijk de procedure zelf. Door in een keer alle trainingen en wedstrijden aan een partij te geven wordt de markt voor sportevenementen beperkt en dat mag niet zo maar. Loek Jorritsma brengt dit punt en werkt dit uit op Sport Knowhow XL. Als hij gelijk heeft mag de KNSB niet eens kiezen.

Een grotere kuip voor € 30 miljoen?! Te mooi om waar te zijn of zo simpel dat het wel eens zou kunnen werken?

Een emeritus hoogleraar heeft bedacht dat veel van de beoogde doelen van de nieuwe Kuip ook bereikt kunnen worden door bij de bestaande Kuip het veld vier meter te verlagen. En dat scheelt dan opeens ruim € 300 miljoen. 

Geen idee of hij gelijk heeft. Mijn eerste gedachte was dat klinkt te goed om waar te zijn, en 'zo simpel' kan het toch niet zijn. Maar juist daarom heeft hij misschien wel gelijk. Alle echt goede artikelen en ideeën hebben iets van 'hallo, dat is zo eenvoudig dat had ik ook wel kunnen bedenken'. Maar ja, nooit bedacht natuurlijk. Zo gaat dat met slimme eenvoudige oplossingen, ze zijn pas eenvoudig nadat het al bedacht is. Dus misschien is het wel een briljant plan. 

Hopelijk wordt uitgezocht of dat echt zo is.

'De Kuip laat geld liggen'

Er valt veel meer te verdienen met de huidige Kuip dan er nu gebeurd zegt Arnoud van der Slot van Roland Berger Strategy Consultants in het AD.

Het adviesbedrijf was eerder betrokken bij nieuwbouw en renovatie van stadions in onder meer de Duitse steden Dortmund, Düsseldorf en Berlijn. Van der Slot, ook aandeelhouder van Feyenoord, bekeek de plannen van de Rotterdamse club voor een nieuw stadion en heeft vooral vragen over de gang van zaken nu in De Kuip, zo schrijft het AD Rotterdams Dagblad.

Zijn oordeel staat los van de keuze tussen een nieuw stadion op Varkenoord of verbouwing van De Kuip. Wel vermoedt Van der Slot dat mogelijke nieuwbouwplannen te veel nadruk hebben gekregen boven de dagelijkse gang van zaken.
Volgens Van der Slot zou er ook nu al meer geld verdiend kunnen worden met de business seats. 'Ze zijn relatief goedkoop en maar voor 85 procent bezet. Daar zit meer in. Ook met parkeren buiten wedstrijddagen, dat nu gratis is, zou de Kuip in de huidige vorm extra geld kunnen verdienen.'
Met een naam voor het nieuwe stadion denkt Feyenoord 2,5 miljoen euro extra binnen te kunnen slepen. Van der Slot noemt dat opvallend. 'Zoiets kan met het huidige stadion toch ook?' Zijn conclusie is helder. 'Feyenoord laat geld liggen. Het duurt zeker nog vijf jaar voordat er eventueel een nieuw stadion is. Zorg dat je in de tussentijd ook geld verdient.'

Merk op dat een deel van deze punten (zoals de naamgeving van het stadion) ook werd gemaakt door ook Tsjalle van der Burg in zijn ‘Een analyse van de plannen voor Het Nieuwe Stadion van Feyenoord’.
Zijn advies om in de tussentijd (tot het nieuwe stadion er eventueel staat), gaat volgens mij niet ver genoeg. Zijn opmerkingen hebben ook gevolgen voor de aantrekkelijkheid van datzelfde nieuwe stadion. Hoe goed de oude Kuip wordt benut, maakt in een vergelijking tussen renoveren en nieuw bouwen uit. Als de huidige Kuip slecht rendeert door slecht beheer dan lijkt een nieuwe Kuip al snel aantrekkelijk als daar wel goed beheer wordt gepland. Dit roept een aantal vragen op:

• Kan de inderdaad Kuip beter benut worden?
• Als er nu geen goed beheer is waarom is dat er straks dan wel? 
• En hoe aantrekkelijk is het alternatief met renovatie als er dan wel goed beheer komt? Is nieuwbouw dan nog wel aantrekkelijk?

Kortom de beslissing wel of niet bouwen blijft interessant, zowel inhoudelijk als procedureel.

Ook voetbal?

Een vriend merkte op dat ik nog te weinig schreef over voetbal. Hij had twee suggesties:
Misschien wordt het tijd voor een blog met als boodschap dat robuust gefinancierde voetbalclubs (leest Duitse) beter voetbal afleveren dan met hoge schulden gefinancierde clubs (lees Spaanse). Is het mogelijk om uit te rekenen hoeveel verlies Real Madrid heeft geboekt op Arjen Robben, zowel financieel met verkoop minus aankoop alswel in termen van opportunititeitskosten?

Interessante vragen dat zeker, maar lastig om er wat mee te doen en dat is toch de bedoeling van mijn onderzoek en wat ik daaromheen lees en blog. (Als er concrete vragen zijn hoor ik het graag.)
Maar er kwam ook de vraag bij mij op hoe komt het dat ik over zoveel anders blog dan voetbal? Geen interesse zal het niet zijn want de finale van de Champions League waar deze vriend naar verwees had ik zeker ook gezien.

Te veel interessante dingen binnen de sport en dus moeten kiezen is een deel van de  verklaring. Dat valt ook nog wel te onderbouwen. Zo waren de sportgerelateerde uitgaven in Nederland volgens het CBS € 11,4 miljard euro in 2006 (de brede definitie van sport). Terwijl de omzet van de hele eredivisie €433 miljoen en de eerst divisie €62,3 miljoen was in het seizoen 2011/2012. Dat is 5 procent van alle sportuitgaven in Nederland. Een klein maar interessant deel. Dus toch wie weet wat er nog komt.

Economische Impact Analyse versus Maatschappelijke Kosten-batenanalyse: Beetje in de war….(iii)

Ik zal toch niet te verward geweest zijn, ik mag mijn paper Economic Impact Analysis versus Cost Benefit Analysis for a Medium Sized Sport Event, A Further Improvement" presenteren op het 5th ESEA European Conference in Sports Economics. De komende tijd dus flink verder schrijven aan het artikel.

Maar later is het nog erg nuttig???

Een van de kritiekpunten op mijn kosten-batenanalyse van de Olympische Spelen was dat ik de toekomstige baten van de nieuwe faciliteiten onderschatte en dus ten onrechte de kosten van de investeringen meenam in mijn schattingen.

Nu kan je daar de echte economen repliek op geven dat de kosten meegenomen moeten worden en de baten. En dat je de baten zo goed mogelijk moet schatten en niet moet aannemen dat die wel opwegen tegen de kosten. Mijn schatting (in het meest waarschijnlijk scenario was dat de baten later 50 procent van de investeringskosten waren (met daar een grote bandbreedte omheen. Dat het met meer tijd al beter gekund. Maar gegeven wat er op dat moment bekend was, was het denk ik nog steeds een goede schatting.

Toch is dat niet de reden voor mijn blogpost vandaag. Er staat een bericht in het AD ‘Renovatie Olympisch stadion Londen kost half miljard euro’. De capaciteit van het multifunctionele stadion zal teruggedrongen worden van 80.000 naar 60.000 plaatsen tijdens sportieve evenementen. Tijdens concerten zal het stadion nog steeds 80.000 mensen kunnen herbergen. Het later ombouwen is in dit geval dus duurder dan het bouwen van een nieuwe kuip. Dat roept de vraag of de waarde van faciliteiten na afloop van een evenement wel zo groot is als vaak wordt gezegd? Misschien is 50 procent al veel te hoog.

Toch wat verder lezend in een ander stuk komen er nog twee andere punten bij.

Op insidethegames.biz staat dat het transformeren van het Olympisch Stadion tot het voetbalstadion voor West Ham £190 miljoen ($286 miljoen/€222 miljoen) kost. Het stadium heeft dan 54.000 zitplaatsen (dat zijn er 9.000 minder dan de nieuwe kuip).
Waarom is het Volgens het AD twee maal zo duur?

West Ham gaat het voor 99 jaar huren voor £2 miljoen ($3 miljoen/€2,3 miljoen) per jaar aan huur. De verbouwing kost €222 miljoen, West Ham draagt hier €17 miljoen aan bij. De huur is dan 1 procent van de verbouwingskosten. Of het stadion heeft nog andere inkomsten dan alleen van West Ham, of West Ham kan goed onderhandelen (en er dus met veel meer voordeel vandoor gaat dan er huur betaald wordt) of de verbouwing is maatschappelijk niet aantrekkelijk.

Zeilen in Medemblik

Afgelopen zaterdag naar de Delta Lloyd Regatta in Medemblik geweest. Mooi evenement om mee te maken. Het bleek ook nog leuke economie te hebben: de Regatta hoort niet meer bij de wereldbeker, maar heeft met een aantal andere Europese wedstrijden een Europees circuit opgezet. De reden was dat als de wedstrijd onderdeel bleef van het wereldbekercircuit de wereldzeilbond opeens te veel over het evenement te zeggen kreeg en de sponsor ging bepalen. De discussie over de sponsorrechten bepaald dus de opzet van het evenement.

Het nieuwe Europese circuit zoekt nog naar hoe zeilen zo interessant mogelijk gebracht kan worden. Daarom heeft nu iedere evenement een andere puntentelling gedurende de week. Dan kan aan het eind van een of twee seizoenen een optimale opzet worden bepaald. Interessante opzet van de marketing van het zeilen. Ik ben benieuwd wat eruit komt.

giet net oan… nog net..

De beslissing over nieuwe schaatshal uitgesteld zodat de schaatsbond en NOC*NSF de financiële onderbouwing beter kan bestuderen.

Eerst lekte deze week uit dat de nieuwe schaatshal naar Almere zou gaan en nu is de beslissing uitgesteld. Ik vind het raar: (i) kennelijk zat er in de oorspronkelijke planning niet iets als ‘controleren of het plan wel kan’. (ii) en uitstel is pas nodig nadat er veel lawaai uitbrak rond de keuze. En nu is de procedure precies klaar als iedereen rustig op vakantie is. Toeval?

Schaatsen is van Thialf…

Dus zou de nieuwe schaatstempel in Herenveen moeten komen.
Hoe moet je nu tegen dat soort sentiment aankijken?

Van Diederik Smit (geciteerd in Trouw). Als de kuip wordt afgebroken kan Feyenoord natuurlijk ook zijn wedstrijden in Thialf gaan spelen.
Ik lees dat als, het sentiment is belangrijk, ga daar niet te lichtzinnig mee om.

Als Schaatsen echt zo ‘Thialf’ moet je het dan niet juist uit Thialf halen om de sport in andere delen van Nederland ook populair te maken?

Iet giet oan… in Almere?

Nee natuurlijk niet, de Elfstedentocht rijdt je buiten in Friesland. Maar de laatste dagen is er veel te doen over de keus van de schaatsbond voor de plek voor een nieuwe nationale schaatstempel. De keus gaat tussen Zoetermeer, Almere en Herenveen. Almere lijkt te winnen. De verliezers zijn daar uiteraard niet blij mee, is de procedure wel juist geweest, gaat er niet te veel subsidie in het centrum in Almere zitten en de historie van het schaatsen in Thialf wordt niet genoeg meegewogen zijn zomaar wat argumenten die ik gehoord heb.

Veel details zijn nog niet bekend dus ik vind het moeilijk om te begrijpen of de Schaatsbond de goede keus maakt. Ik ben wel erg benieuwd, dus hoop dat de stukken snel komen.

Ik vind zowel de keus voor Almere interessant als het feit dat het gaat om een investering van €183 miljoen. Vragen waar ik in geïnteresseerd ben zijn onder andere waar komt het geld vandaag en hoe wordt het terugverdiend. Nog even wachten op de antwoorden ….

Een Kuip van meccano? vragen die knagen

Vandaag bericht het AD op basis van een ANP bericht dat een afstudeerder van de TUdelft een alternatief heeft voor de Nieuwe Kuip, namelijk een mobiel sportstadion. Het idee is nog niet aan voetbalclub Feyenoord aangeboden maar aankomend ingenieur Marcel Klomp studeert vrijdag 24 mei af op zijn ontwerp voor een demontabel en mobiel stadion voor sportevenementen.

Hij ontwikkelde hiermee een alternatief voor de bouw van vaste stadions; handig en goedkoop als je een groot sportevenementen moet organiseren. 'Jammer dat Feyenoord een vast stadion wil', zegt hij. 'Anders zou dit mooi het nieuwste alternatief zijn voor vervanging van De Kuip.'

Een reden om demontabele stadions te willen bouwen is dat stadions die speciaal voor grote sportevenementen worden gebouwd later vaak leeg staan. Een tijdelijk stadion kan dan veel goedkoper zijn: wie het stadion koopt en het in 30 jaar tijd acht keer verhuurt, is al uit de kosten. 'Daarna ga je met het stadion dus geld verdienen', licht Klomp toe. Het demontabele stadion kost 22 procent van wat een traditioneel stadion kost.

Om het stadion lichter en makkelijker te transporteren te maken is niet met beton maar vooral met staal en aluminium gewerkt en er passen 50.000 mensen in.

Toch roept het bij mij flink wat vragen op:

• Een nieuw idee met alleen voordelen? Dat is sterk of het artikel is nog niet af. 
• Wie wil een demontabel stadion? Veel evenement organizers niet, die willen iets nieuws en spectaculairs om mee te kunnen pronken en de aandacht te trekken. 
• Feyenoord wil de komende 30 jaar (en vast wel langer) op dezelfde plek spelen, dus hebben zij ook geen behoefte aan een demontabel stadion. Maar kan je op dezelfde manier bouwen en het stadion 80 procent goedkoper bouwen dan tot nu toe gedacht? Dan kost de nieuwe kuip slecht € 60 miljoen. Dat scheelt. 
• Zijn er verschillen in functionaliteit? De Nieuwe Kuip of Vernieuwde Kuip is nodig om de business Seats en de hospitality te verbeteren, kan dat ook in het demontabele stadion? En kunnen ruimtes worden verhuurd? 

Ik ben benieuwd wat we er verder van horen en of ik dan zoveel details hoor dat ik het beter begrijp

Een Kuip van meccano, met een verdwijntruc

hetzelfde artikel over de demontabele kuip heeft nog een interessante feature

Algemeeen directeur van Feyenoord Eric Gudde (L) en Jan van Merwijk, directeur van Stadion Feijenoord tijdens de persconferentie over de nieuwe Kuip. © anp 

Volgens het fotoonderschrift staan er twee personen op de foto.

Wat al niet kan opvallen in een artikel...

Duivenveiling: sport en economie?

Een recent bericht op de sportpagina’s van de krant: Belg verkoopt duivenkolonie voor miljoenenbedrag. De Belg Leo Heremans heeft zijn kolonie wedstrijdduiven verkocht voor maar liefst 4.346.500 euro. Een wereldrecord. 9 van de 10 verkochte duiven gaan naar China of Taiwan. De duurste duif kostte ruim 3 ton. De prijs was hoog omdat de duiven in het verleden erg goed scoorden op verschillende wedstrijden. Wat dat betreft zijn duiven net voetballers: de beste worden het duurst verkocht.

Toch blijft het voor mij een raar bericht. Het gaat duidelijk over economie, en over schaarste en de verdeling ervan. Dat het bericht ook over sport gaat (het staat op de sportpagina’s) voelt toch wat onnatuurlijk aan.

Een front..

Vandaag pleit André Bolhuis ervoor dat de sport een front vormt om bezuinigen door gemeenten op sport na de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 zo veel mogelijk te voorkomen. Bolhuis geeft twee redenen om te investeren in sport.

'Het mes snijdt aan twee kanten: er komt economische beweging op gang en je houdt je jeugd en je hele bevolking actief, gezond en vitaal. En dat levert weer besparingen op in bijvoorbeeld de uitgaven voor de zorg. Gelukkig zien veel gemeenten dat ook in en investeren in sport. Bijvoorbeeld door mee te werken aan het organiseren van grote evenementen.' 

Het belang van sport en het feit dat nu investeren in sport later grote besparingen in de zorg op levert ben ik het hartgrondig eens.

En toch twee kanttekeningen.

Het feit dat sport belangrijk is een grote baten buiten de sporter heeft betekend nog niet dat iedere uitgave van gemeenten slim is. (En met slim bedoel ik meer baten dan kosten heeft). Dus misschien kan er wel bezuinigd worden, maar dat moet dan dus wel slim gebeuren.

Waarom investeringen in de sport een economische beweging in gang zetten is mij een raadsel. Als gemeenten moeten bezuinigen en hun geld maar een keer kunnen uitgeven, dan gaat er dus om dat een uitgave aan sport meer economische impact heeft dan eenzelfde uitgave aan buurtwerk, een voedselbank, groenvoorziening, een bibliotheek en al waar een gemeente nog meer aan kan bijdragen.

Maar goed, ondanks de kanttekeningen onderschrijf ik het belang van de sport en hoop dat er weinig op bezuinigd hoeft te worden en dat als het gebeurt dat het dan slim gebeurt.

Ruim zes miljoen toeschouwers voor Eredivisie: waar is de crisis?

De Eredivisie heeft in het seizoen 2012-2013 6.005.016 toeschouwers getrokken, blijkt uit een bericht op de website van de Volkskrant (overgenomen van het ANP). Dit is een kleine stijging ten opzichte van vorig seizoen toen er 5.970.502 fans naar de stadions kwamen, en maar een klein beetje minder dan het bezoekersrecord van 6.067.288 in het seizoen 2008-2009.

Geen schokkend bericht, toch blogwaardig.

Op 9 november schreef de Volkskrant namelijk dat er door de economische crisis veel meer lege plekken waren in de stadions. Zie mijn eerdere blogpost. Daar schreef ik toen al over dat dat veel minder schokkend was dan het werd gepresenteerd en dat de verklaringen die ervoor werden genoemd niet leken te kloppen. Nu aan het eind van het seizoen is het erg waarschijnlijk dat de economische crisis geen goede verklaring is voor veel meer lege stoeltjes. Al was het maar omdat die extra lege stoeltjes er niet zijn.

(De crisis kan wel geleid hebben tot lagere prijzen en meer acties om stoeltjes te verkopen, maar dat soort acties zijn bij mij niet bekend en worden in het artikeltje niet genoemd.)

Mulier debat: Intangible benefits of sport events: mijn bijdrage

Op de website van het Mulier instituut staan de slides die ik vrijdag 26 april bij het Mulier debat heb gebruikt bij mij bespreking van

Measuring intangible effects of sport events for host communities door Professor Marijke Taks, Department of Kinesiology, Faculty of Human Kinetics, University of Windsor

Hopelijk zijn ze zonder mijn toelichting duidelijk. Anders hoor ik het graag.

Mijn bespreking leverde in ieder geval flink wat discussie op, en dat op vrijdag half vijf.

Aanname hier, aanname daar. Is dat raar?

Koen Breedveld in zijn column voor Sport en Strategie geeft aan het niet zo te hebben op economen:

Economen, ik heb het er nooit zo op. Begrijp me niet verkeerd, ik waardeer alle goedbedoelde pogingen om de werkelijkheid te vangen in modellen en formules. Petje af voor degenen die daar het geduld en het talent voor hebben. Maar de moed zakt je doorgaans in de schoenen als je leest hoeveel assumpties en voorbehouden ten grondslag liggen aan die rekenexercities. Dat de meeste economische prognoses niet uitkomen, verbaast me dan ook niets.
Mijn eigen beroepsgroep doet dat overigens niet beter. Vooral achteraf de wijsheid in pacht hebben, is toch een beetje het lot van de sociale wetenschappen.

Daarna bespreekt hij een rapport van het CPB dat hem positief verrast.

Kortom een interessante column, en ik wist het voor ik het blad normaal gesproken had gezien. Koen had mij en een aantal andere economen gewaarschuwd in de hoop dat we het hem niet euvel duiden. Hij wou een beetje prikkelen met zijn column.

Ik duidt het hem zeker niet euvel. Hij deed zijn taak als columnist om te prikkelen goed. Dat kan ik hem niet verwijten. En het staat er ook nog eens erg netjes. Dus ook wat dat betreft heb ik er zeker geen probleem mee.

Wel, ben ik het uiteraard hartgrondig met Koen oneens (ik prikkel een beetje terug). Ik kom uit de hoek binnen de economie waar veel aannames gemaakt worden, namelijk bij kosten-batenanalyses, en vooral die waar weinig materiaal voorhanden is (omdat er nog weinig onderzoek voorhanden is). Het verwijt dat ik veel aannames gebruik, heb ik dus vaker gehad.

Ik heb daar drie reacties op.

1. Een MKBA heeft vaak veel aannames, maar mijn ervaring is dat er 2 of 3 zijn die er voor de uitkomst echt toe doen. Het lijkt dus vaak erger dan het is.

2. Een van de stellingen van mijn proefschrift ging hierover. Het is spannend hiernaar te verwijzen want ze zijn nooit gepubliceerd, de stellingen. Het proefschrift gelukkig wel.

A cost benefit analysis contains a lot of assumptions, which creates opposition to the approach. This is incorrect. Most other policy advises contain the same number of assumptions, however there they are implicit and hidden for the reader.

Kortom, ik vind het juist goed dat de aannames zichtbaar zijn...

3. Het maken van een precieze aanname waar je mee kan rekenen, helpt om discussies precies te voeren. Ik herinner een discussie rond veiligheid waarin we met een groep experts concludeerden dat de kans dat iets ergs zou gebeuren substantieel was. De voorzitter concludeerde dat we het allemaal met elkaar eens waren en stelde voor te gaan lunchen. Ik vroeg daarop dus de kans is 25% dat het de komende 10 jaar minstens eenmaal gebeurd? Waarop mijn linker buurman meteen uitriep dat is een veel te grote kans, terwijl mijn rechter buurman uitriep dat de kans echt veel groter was. De discussie ging vervolgens nog drie kwartier verder. Het werd een late lunch (helaas). Dat heeft mijn geleerd dat getallen en aannames waarover te discussiëren misschien wel beter zijn dan schijnzekerheid.

Hopelijk hebben Koen en ik het hier nog eens over bij borrel, bij een gezamenlijk project of een andere gelegenheid. Niet alleen voor de discussie (vast leerzaam en plezier, Koen kennende) maar dat betekent ook dat we weer wat samen doen en daar kijk ik naar uit.

(reacties zijn uiteraard welkom)

Op de valreep: EASM 2013 (ii): reactie van de organisatie

Ja!

Mijn abstract is geaccepteerd en ik mag het artikel ‘The bidding paradox: why economists and consultants and politicians disagree on the economic effects of mega sports events but might agree on its attractiveness’ op het ‘21st Conference of the European Association for Sport Management’ presenteren.

Dat is mooi nieuws. Nu hard schrijven om het op tijd (en liefst eerder) af te hebben. 

Sporten levert geld op! (maar mij niet)

Net tegengekomen op de wondere wereld van het internet: €100 korting op je zorgverzekering, als je een abonnement hebt op een sportschool:

Zorgverzekeraars gaan uw gezonde levensstijl belonen

Wanneer uw verzekerd bent bij Agis, CZ, Menzis, Unive, ONVZ of de Amersfoortsche, lid van een fitnessclub, sportschool, sport- of zwemvereniging ontvangt u € 100,- korting* per jaar op uw zorgverzekering als beloning voor uw gezonde leefstijl.

Een gezonde leefstijl geeft een positief effect, maar uw gezondheid is ook goed voor anderen; Pappa die te moe is om met zijn kinderen te spelen. Mamma die humeurig wordt omdat ze vaak hoofdpijn heeft. Kinderen die daardoor te veel huishoudelijke taken moeten doen. Wat te denken van de ongemakken van overgewicht? Maar ook de werkgever die het ziekteverzuim ziet stijgen. Slapeloosheid kan goed bestreden worden door lichaamsbeweging. Regelmatig sporten is bevorderlijk voor de ontspanning en veroorzaakt een hogere lichaamstemperatuur waardoor de slaap verbetert.

Een paar gedachten:

• Bij de verzekeraars zelf staat het niet op de website. Althans ik kon het bij drie verzekeraars niet ontdekken. Dus als het echt bestaat geven ze er nog weinig ruchtbaarheid aan. 
• Dat is best een aardige korting. Maar hoe werkt dit economisch gezien? De korting is volgens mij niet zo groot dat dit mensen over de streep trekt om te gaan sporten. De korting sluit niet echt aan bij de motieven om niet te sporten. Het lijkt meer een klantenbinder voor bestaande klanten of een manier om vooral sportievere en dus gezondere en dus goedkopere nieuwe klanten aan te trekken. Dus vooral een selectie-instrument. 
• Alle voordelen die ze noemen vallen bij anderen dan de zorgverzekeraar. Minder ziekenhuisbezoek en sneller revalideren wordt niet genoemd.
• Veel mensen hebben een abonnement als stok achter de deur om te gaan sporten zonder dat ze het daadwerkelijk gebruiken. Dus wat wordt beloond? Vooral de intentie om te sporten, nog niet het daadwerkelijk sporten (dat is ook lastiger).
• En ik zit natuurlijk weer bij de verkeerde verzekeraar om te profiteren. 

Mulier debat: Intangible benefits of sport events

Aanstaande vrijdag een debat over een interessant onderwerp georganiseerd door het Mulier instituut, namelijk over (het meten van) de zachte effecten van sportevenementen. Ik mag na een van de lezingen als discussiant de discussie openen.

Olympisch Plan en de kosten van de Spelen

Zaterdag 20 april had de Volkskrant een interessante rapportage over het einde van het Olympisch Vuur (geen link helaas).

De teneur van het stuk was dat de lobbyclub die de Spelen naar Nederland wilde halen niet fel genoeg gereageerd had volgens de aanwezigen op het slotcongres van het Olympisch Vuur.

Dat ging ook op voor de schattingen van de kosten en baten die gemaakt zijn (door de Rebel groep samen met Arup en door mij). De alinea over die kosten is interessant:

• Tot die slotsom kwam NOC*NSF-voorzitter André Bolhuis later op de dag ook. Hij, zelf een tijd interim-baas bij Olympisch Vuur, dat liefst drie directeuren versleet, had zich te snel geschikt in het onvermijdelijke: de Spelen van 2028 zouden te duur zijn. RTL kwam met weggemoffelde cijfers over investeringen die 8 miljard euro zouden kunnen belopen. Econoom Michiel de Nooij maakte er 16 miljard van. Het verlies zou zeker 2 miljard zijn. 

Het is altijd leuk als mensen na flink wat tijd je werk weer aanhalen (mijn studie is een jaar geleden  gepubliceerd dat voelt kennelijk al als lang geleden aan…).

Maar staat het er goed? Ik moest het even nazoeken.

Mijn schatting was dat de kosten voor de overheid €16 miljard zouden zijn in het ongunstige scenario. In het waarschijnlijke scenario zijn de kosten slechts €10 miljard. Als ik één getal zou noemen, dan zou ik de waarschijnlijke schatting noemen.

Welk getal uit welke bandbreedte gebruik je is sowieso een lastige, de maximaal € 8 miljard die minister Schippers zei dat de Spelen zouden kostten, was gebaseerd op het waarschijnlijke scenario van het Rebel/Arup rapport. Bij maximaal, zou ik dan weer gaan voor het scenario waarin alles tegenvalt…..

Volgens mijn schatting kon de winst zelfs €2 miljard positief zijn. Het waarschijnlijke verlies was €4 miljard.

Kortom, een dubbel gevoel: leuk om geciteerd te worden maar goed geciteerd worden is leuker.

Economische Impact Analyse versus Maatschappelijke Kosten-batenanalyse: Beetje in de war….(ii)

Maar het wordt al wat duidelijker wat ik ervan vind. Een aantal dingen klopt niet, zoals hun argumentatie om toekomstige baten niet mee te nemen, ook hun redenering waarom de investeringskosten voor 80% niet meegenomen worden is vreemd. En nog wat van dat soort dingen.

Ik heb mijn verbazing gebruikt voor een abstract voor het 5de European Conference in Sports Economics. Nu maar hopen dat het geaccepteerd wordt en lekker werken aan het artikel, met daarin puzzelen hoe de kosten-batenanalyse wel zou moeten zijn.

Miljoenensteun aan voetbalclubs III: Eindhoven zat toch fout [?]

Vandaag bericht de Volkskrant dat de gronddeal tussen Eindhoven en PSV volgens de Europese Commissie toch niet door de beugel kan. De kop in de Volkskrant is duidelijk: ‘Europese Commissie vernietigend over gronddeal PSV en gemeente Eindhoven’.

De brief waarin dat staat zou vandaag openbaar gemaakt worden, dus in die zin is het nog even spannend, maar de Volkskrant citeert al uit de brief.

'De transacties geven PSV een selectief voordeel. Daarom concludeert de commissie dat de gemeente PSV staatssteun heeft verleend.' En dat gaat vooral om de waardering van de grond (waar de transactie op gebaseerd was), de rente die PSV aan de gemeente moet betalen en die gebaseerd is op de rente die de gemeente moet betalen waardoor PSV minder rente betaalt dan als ze de lening op de markt hadden moeten aantrekken en het feit dat Eindhoven niet als commerciële partij handelde (Eindhoven probeerde verlies te voorkomen terwijl commerciële partijen winst willen maken).

Kortom dat lijkt helder, maar het wordt vast nog vervolgd…

Economische Impact Analyse versus Maatschappelijke Kosten-batenanalyse: Beetje in de war….(i)

Binnen de sporteconomie worden redelijk veel economische impact analyses (IEA) gemaakt, en weinig maatschappelijke kosten-batenanalyses (MKBA). Dat is jammer want EIA’s zijn meestal (of altijd?) te positief, onder andere omdat alle bestedingen als baat worden meegeteld, ook als de besteding gewoon een kostenpost is. EIA is dus vooral een maat voor of er veel gebeurt, niet of dat wat gebeurt goed is voor de welvaart.

Een MKBA telt alle baten op, trekt er alle kosten vanaf en geeft daarmee als de studie goed is uitgevoerd wel een goed beeld van de maatschappelijke aantrekkelijkheid.

Het punt dat MKBAs beter zijn dan EIAs wordt ook gemaakt in het artikel:

• Marijke Taks, Stefan Kesenne, Laurence Chalip, B. Christine Green, and Scott Martyn (2011) Economic Impact Analysis Versus Cost Benefit Analysis: The Case of a Medium-Sized Sport Event. International Journal of Sport Finance, 2011, 6, 187-203.

Na flink wat jaren ervaring met het opstellen van MKBA’s en erop gepromoveerd zijnd, merk ik dat ik flink verrast ben door hun aanpak en helaas niet overtuigd. Ik ga de komende tijd maar eens zelf rekenen met hun gegevens….. Hopelijk wordt vervolgd

Op de valreep: EASM 2013

Net een abstract ingestuurd naar ‘21st Conference of the European Association for Sport Management’. De deadline was verschoven van 4 naar 9 april. 4 april lukte niet door de griep, vandaag lukte het wel. Een abstract ingestuurd op gezamenlijk werk met Marcel van den Berg. Nu hopen dat ik het ook daadwerkelijk mag presenteren.

Hieronder een korte samenvatting van het abstract, als iemand de langere versie of het paper in progres wil lezen hoor ik het graag.

Miljoenensteun aan voetbalclubs II: Feyenoord baalt (nog) niet

De voorlopige conclusie van Europese Commissie lijkt te zijn dat de steun die Nederlandse clubs recent gehad hebben niet geoorloofd was. Het artikel focust op de steun aan PSV, dat veruit de meeste steun kreeg, maar ook de steun voor Willem II en FC Den Bosch zou onder vuur liggen. Dit wordt vast vervolgd met wat rechtszaken.

En ik vermoed dat dit in Rotterdam met interesse gevolgd wordt door de gemeente en door Feyenoord. Immers Feyenoord wil een garantie van de gemeente voor 100 miljoen euro. Dat lijkt me met deze voorlopige conclusie van de Europese Commissie minder makkelijk. Dus ik vrees dat ze dit slechte nieuws voor de concurrent uit Eindhoven toch ook als slecht nieuws voor zichzelf zien.

UPDATE: volgens een recenter bericht in het NRC heeft de Commissie nog geen voorlopige conclusie bereikt, maar hebben ze een brief met een verzoek om informatie gestuurd.
Voorlopig dus afwachten op wat er uit het onderzoek komt, ook voor Feyenoord.

Zonde en straf

Donderdag 21 maart nam ik bij de lezing de maatschappelijke kracht van sport door Maarten van Bottenburg de rol van non-believer in sport aan. Deels om de discussie te verlevendigen en deels omdat er te sportminded werd gedacht. Het ging over mensen met obesitas die meer zouden moeten bewegen. En meteen ging het om de vraag hoe krijg je deze mensen aan het sporten. Ik bracht in dat bewegen breder is dan sporten, en dat er dus te makkelijk naar sport als oplossing wordt gekeken.

De dag na het 'spelen' van de non-believer in sport werd ik geveld door de griep. Kreeg ik ook nog te horen dat dat was omdat ik een non-believer was in sport. Wat onsportief.

Grrrr, de economische kracht van sport

Ik zit nu te puzzelen op een presentatie over de economische kracht van sport. Lastig, dus leuk.

Het onhandige is dat er wel van alles en nog wat is, maar ook weer heel veel ontbreekt. Zo neemt het CBS wel de kosten van de gezondheidszorg mee (sportblessures) maar niet de vermeden kosten door een betere gezondheid door te sporten.

Een van de leuke illustraties van de kracht van sport is de profvoetballer die bij een handelsmissie wordt gehaald: maar wat levert het meenemen van Dirk Kuyt op handelsmissie nu echt op? Een mooie foto en leuk artikel dat zeker, maar hoeveel extra handel?

En dan wordt op veel plekken weer een andere definitie van sport gebruikt. Neem dammen. Het is een sport, maar als het over gezondheidswinst gaat, is het effect van dammen waarschijnlijk beperkt (behalve als je drie kwartier moet fietsen om bij het clubhuis te komen).

Kortom een leuke puzzel. Niet alleen tot 4 april wanneer ik de presentatie houd, maar vast ook nog daarna. Tips zijn welkom!

Kenniskring

Voor de kenniskring die ik aan het opzetten ben, ben ik rond met drie docent/onderzoekers van de Hogeschool van Amsterdam. Ik ben erg benieuwd naar de samenwerking en het gezamenlijke onderzoek.

Stemmen over de Spelen II

Op 4 maart schreef ik dat ik voor het eerst zag dat er in Europa gestemd was over het al dan niet uitbrengen van een bid voor de Spelen. En vandaag weer zo'n bericht: Wenen gaat geen bid uit brengen voor de Spelen van 2028. De geschatte investeringskosten van €10 miljard zijn voor de deenemende burgers bij het referendum waarschijnlijk de reden geweest om massaal (72 procent) nee te zeggen.

Miljoenensteun aan voetbalclubs

De EU onderzoekt of de steun van Nederlandse overheden aan profvoetbalclubs wel had gemogen. Daarbij gaat het vooral om de gronddeal van Eindhoven met PSV ter waarde van 48,4 miljoen euro. Ook steun aan vier andere clubs wordt onderzocht (NEC, MVV, Willem II en FC Den Bosch).

Steun aan profclubs blijft interessant:

Stemmen over de Spelen

Coates (2007, 572) schreef: Een alternatief voor het uitrekenen wat de kosten en baten van een stadion zijn inclusief allerlei zachte factoren, is de vraag aan de kiezers voorleggen of er overheidsgeld in moet of niet. Coates schreef dat stemmen over investeren (of geld geven aan) een stadion regelmatig gaat via een verkiezing in Amerika. Naast nadelen (het zijn lastig te overziene beslissingen, en een kiezer heeft maar beperkt tijd zich in de materie te verdiepen) vond ik het een erg mooie oplossing, maar een die in Europa voor mij nog zonder precedent was.

En kijk:
Swiss voters rejects bid for 2022Winter Olympics
March 3 - Switzerland's proposed bid to host the 2022 Winter Olympics and Paralympics in St Moritz and Davos has been ended after a state referendum today rejected the idea.
Voters in Graubünden canton voted 52.66 per cent to 47.34 per cent to decide against approving funding of 300 million Swiss francs (£212 million/$318 million/€245 million).

Verder lezend in het artikel blijkt dit zelfs al eerder gebeurd te zijn. Weer wat geleerd!

Coates, D. (2007). Stadiums and arenas: economic development or economic redistribution? Contemporary Economic Policy, vol. 25(4), pp. 565–77.