EK 2020: €50-75 miljoen voor Amsterdam? (T)ja. maar toch vooral voor en van Nederlanders

Amsterdam en de Amsterdam Arena hebben zich kandidaat gesteld voor het EK 2020. Het AD schreef er het volgende over:

De regio Amsterdam is een bedrag van tussen de 50 en 75 miljoen euro rijker als de UEFA op 19 september de Arena aanwijst als een van de 13 Europese stadions voor het EK van 2020. Dat voorspelde Eric van der Burg, wethouder van sport van Amsterdam, donderdag tijdens de presentatie van de kandidatuur van het onderkomen van Ajax voor het EK over zes jaar.
'Daarnaast zou het natuurlijk fantastisch zijn voor de sportstad Amsterdam als we een dergelijk evenement krijgen', zei Van der Burg. 'Als zo'n kans zich voordoet, dan willen we daar ook als hoofdstad bij zijn. Dat lijkt me duidelijk.'

De vraag is natuurlijk of er zoveel in de Amsterdamse regio wordt uitgegeven als wethouder Van der Burg schat. Mijn ervaring is dat schattingen vooraf door voorstanders vaak veel te optimistisch zijn. Nu heb ik eenmaal een schatting gemaakt, namelijk van het WK voetbal waar Nederland in 2010 een bid voor heeft uitgebracht. Die schatting is zowel in een Nederlands als een Engelstalig wetenschappelijk tijdschrift gepubliceerd. 

Op basis van de berekeningen die we toen gemaakt hebben, kan ik de berekeningen aanpassen. Het EK 2020 telt minder wedstrijden in Nederland, in een gemiddeld groter stadion, en minder uitgaven van de organisatie en verblijvende teams.

Economische impact WK hockey

Afgelopen week ben ik geïnterviewd door Omroep West over het WK hockey dat over een maand begint in Den Haag. Dat heeft geresulteerd in een artikel en een quote in hun nieuwsuitzending. (vanaf minuut 4.06 over het WK hockey. Mijn quote vanaf minuut 5.05)

Lessen van de Feniks VolkerWessels

VolkerWessels heeft zich toch weer gemeld in de strijd om het nieuwe of vernieuwde stadion voor Feyenoord. Ze willen het plan waar de gemeente Rotterdam in 2013 geen gemeentegarantie van €165 miljoen voor wou geven nu bouwen zonder steun van de overheid. Ze zouden de financiering rond hebben zonder overheidsgaranties, terwijl de verbouwplannen de financiering nog niet rond hebben en waarschijnlijk overheidssteun nodig hebben/willen.

Ik kan twee gedachten maar niet loslaten.

• Kennelijk is een wedstrijd pas over als er afgefloten is. Ik had de beslissing van de gemeente begrepen als een einde voor het nieuwbouwplan. Dat blijkt (terecht) niet terecht. Alle plannen zijn pas definitief afgevallen als er een ander plan definitief gekozen is (en uitgevoerd), of als de trekkers van een plan ermee ophouden. Dat dat laatste niet is gebeurd, verrast me toch. Kennelijk is de prikkel (het belang) bij de directie / VolkerWessels erg groot.
• Wat laat de casus van het nieuwe stadion / vernieuwde stadion mooi een  paar economische wetten zien. Zie ook. Het laat ook mooi zien dat subsidies soms worden aangevraagd terwijl de subsidie niet cruciaal is voor het project. Nu het plan van VolkerWessels ook door kan zonder subsidie, blijkt dat de gemeentegarantie in 2013 Rotterdam wel geld gekost had, maar niet meer stadion had opgeleverd. Soms (en hier ook) is het niet geven van steun dus efficiënt omgaan met gemeenschapsgeld. 

Feyenoord: aandelen of garantie op een lening

Het AD schrijft “Feyenoord wil hulp van de stad bij vernieuwing Kuip”.

Feyenoord heeft de hulp van de gemeente Rotterdam hard nodig om De Kuip grondig te kunnen vernieuwen. Volgens voorzitter Wim van Sluis van de 'Kuip-trojka' zijn er twee opties voor gemeentesteun: een aandelenpakket á 35 miljoen euro, of een garantstelling voor een lening van 75 miljoen euro.
De voorkeur gaat uit naar de eerste optie - de Kuip-aandelen - omdat dit de betrokkenheid van de stad bij 'icoon De Kuip' helder maakt, zegt Van Sluis. 'Het is duidelijk, makkelijk te realiseren, bezit voor bezit, zoals de stad dat ook bij andere vastgoedprojecten doet.' Als de stad een aandelenpakket neemt, dan vergoedt Feyenoord dividend. Bij een garantiestelling voor een lening betaalt Feyenoord jaarlijks een vergoeding aan de stad, plus rente en aflossing. 'En dat drukt zwaarder op de begroting.' 

Gek. Erg gek. Ik heb als econoom altijd geleerd dat aandelen risicovollere investeringen zijn dan een lening: de aandeelhouder moet maar zien of er voldoende geld is voor dividend en na een faillissement staat een aandeelhouder achteraan in de rij om geld te krijgen (als er nog wat is). Omdat het risico voor de aandeelhouder hoger is dan voor een lener, moet het rendement op aandelen gemiddeld hoger zijn dan de rente op een lening. Hier zou dat precies andersom zijn.

Een sportjournalist is de beste sportmarketingspecialist

In een artikel met bovenstaande titel gaat Cas Biesta in op het feit dat sportjournalisten goede sportmarketeers zijn en sportmarketeers veel van ze kunnen leren. 

Het deed me aan een wat ouder onderzoek denken van Søren Schultz Jørgensen . Waarvan de conclusie was dat sportjournalisten vaak eigenlijk onderdeel van de sportindustrie zijn en daardoor minder goede journalistiek bedrijven. Kortom, de band of overeenkomst tussen sportjournalisten en sportmedia is zeker niet alleen positief.

Olympische Spelen in Nederland: en dat is drie?

Het kabinet heeft eind 2012 besloten geen bid uit te brengen voor de Olympische Spelen. Te duur in tijden van crisis (en dat terwijl het bid pas in 2019/2020 ingediend moest worden). Afijn veel mensen vonden dat niet leuk (en veel andere vast weer wel). Het wachten was op pogingen het plan langzaam aan weer nieuw leven in te blazen. Ik kwam van het weekend de derde sportbestuurder tegen die uitsprak dat het Plan stilligt en makkelijk weer op te pakken is en dat dat wel mooi zou zijn en dat er nog tijd genoeg voor is:

• Schenk wil Zomerspelen toch in Nederland (AD)
• Eurlings ziet hoop voor goedkopere Spelen in Nederland (Nu.nl)
• Henk Stokhof: Amsterdam's 2028 Olympic ambitions "put to sleep" but could be revived later
  (insidethegames.biz)

Ik ben benieuwd hoeveel van dit soort uitspraken erbij komen, en hoeveel ik er al gemist heb.

Ik houd me aanbevolen voor tips van dit soort uitspraken!

Eerste aanvullingen:

• Andre Bolhuis: gaat het Olympisch Plan overigens gewoon door en de plannen om de Spelen naar Nederland te halen komen zeker terug.” (zie einde van zijn antwoord op vraag 4). zie tevens zijn antwoord op de vraag van Maarten Nooter.
• Humberto Tan op 26 april 2014 voor BNR Sportzaken, die ook een (oude?) quote van Camiel Eurlings aanhaalt: "Het kan toch niet zo zijn dat wat we 100 jaar geleden konden (Amsterdam 1928) dat we dat in 2028 niet zouden kunnen?". Ik geloof zelf niet dat het 'niet kunnen' door iemand serieus geopperd, volgens mij was de belangrijkste reden om niet te willen "niet willen" 

Feyenoord: de economie is (nog) duister

Tjalle van der Burg schrijft op Mejudice over de economie van de nieuwe plannen voor het Feyenoord stadion. Hij gebruikt een paar hypothetische kosten en opbrengstenschattingen en concludeert dat het nieuwe dak, dat in beide overgebleven plannen zit, waarschijnlijk te duur is.

Bij zijn stuk kreeg ik een paar gedachten.

• Ik merkte dat ik nog niks over de economie van de nieuwe plannen heb geschreven. Maar dat komt omdat er ook nog niks over de economie gezegd is over de plannen. Ja, er is iets over de investeringskosten gezegd. Maar niet over opbrengsten (waar komen ze vandaan, en hoe zeker zijn ze), hoe groot zijn de onderhoudskosten (een flink verschil in onderhoudskosten kan het relatieve verschil in investeringskosten makkelijk teniet doen.) Kortom het is moeilijk om iets zinnigs over de economie van de plannen te zeggen.
• Is het een probleem dat ik geen inzicht in de economie van de plannen heb? Misschien wel niet. Nee, niet als er geen subsidie van gemeente aan te pas komt, dan is het een private beslissing die Feyenoord aangaat en mij als economisch onderzoeker niet. Tjalle van der Burg schrijft dat er waarschijnlijk een subsidie gezocht wordt. Daar had ik verder nog niks van gezien. Als dat zo is, dan is een openbare discussie misschien wel zo zinnig. Al worden lang niet alle subsidieaanvragen openbaar bediscussieerd, en gaat het hier niet om heel groot geld (voor de gemeente Rotterdam, wel voor Feyenoord). 
• Tjalle van der Burg vindt de investering nog altijd te ambitieus. De plannen zijn in de loop van de tijd flink kleiner geworden. Of ze nu wel passend zijn, weet ik niet (de cijfers ontbreken). €200 miljoen investeren is nog steeds flink veel geld. Zeker of ook voor Feyenoord. Ik las vandaag in de krant dat Feyenoord met een negatief eigen vermogen van €6 miljoen nu in de categorie 3 (gezonde financiële huishouding) van de KNVB is ingedeeld.  Nu weet ik dat dit het tekort van BVO is en Feyenoord meer is dan dat. Maar toch een opvallend cijfer.
• De afweging gaat tussen twee vergelijkbare plannen. Ik had het sterker gevonden wanneer er meerdere plannen vergeleken waren die sterker van elkaar verschilden. Bijvoorbeeld een plan van Reddekuip met en zonder dak, zodat beargumenteerd wordt gekozen voor een bepaalde variant. Nu zit de keuze al in de eisen waar de plannen aan moeten voldoen, waarbij dus niet duidelijk wordt of de eisen verstandig zijn. En dus of het gekozen plan het beste is voor Feyenoord. Dat lijkt me een flinke misser aan de huidige procedure. 
• Of het plan te ambitieus is weet ik niet (ik mis de cijfers / het verhaal), maar soms moet je wat je doet goed doen, en in dat kader kan dat extra dak misschien toch verstandig blijken.
• Kortom, de economie van het Feyenoord stadion blijft boeiend en ik blijf uitkijken naar de echte cijfers waarmee de beslissing onderbouwd kan worden. 

Mooi bericht: veel gedownload

Mijn working paper ‘Economic impact analysis versus cost benefit analysis for a medium sized sport event - a further improvement’ staat op de SSRN.com site. Die stuurden mij het volgende (ingekorte bericht):

Dear Michiel de Nooij:
Your paper, "ECONOMIC IMPACT ANALYSIS VERSUS COST BENEFIT ANALYSIS FOR A MEDIUM SIZED SPORT EVENT - A FURTHER IMPROVEMENT", was recently listed on SSRN's Top Ten download list for: ERN: Allocative Efficiency; Cost-Benefit Analysis; Externalities (Topic).
As of 11 April 2014, your paper has been downloaded 28 times. You may view the abstract and download statistics at:http://ssrn.com/abstract=2393427.
Top Ten Lists are updated on a daily basis. Click the following link(s) to view the Top Ten list for:
ERN: Allocative Efficiency; Cost-Benefit Analysis; Externalities (Topic) Top Ten.

Leuk om de top 10 gehaald te hebben. Mijn paper staat zelfs 9de (op dit moment). Dat is leuk, en ik hoop dat het tot meer downloads leidt. Tegelijkertijd wordt ik wel een beetje bescheiden als ik zie hoe vaak nummer 1 is gedownload (36 maal zo vaak). En toch, als ik naar de rest van de papers in de top 10 kijk, valt het me niet tegen hoe vaak mijn artikel is gedownload, gezien dat mijn paper over een kleiner vakgebied gaat. Kortom toch wat tevredenheid.

Icedome – het kan vriezen, het kan dooien

Vandaag al surfend kom ik snel achter elkaar twee artikelen tegen over de schaatsbaan in wording in Almere. De financiering had (ongeveer) rond zullen zijn, maar was dat nog niet. Vandaag hebben de KNSB/NOC*NSF en Icedôme Almere verklaard de samenwerking voort te zetten om te komen tot het gebruik van Icedôme Almere als topsportlocatie voor onder meer het langebaanschaatsen, shorttrack, kunstrijden en inline-skaten in Almere. Zij leggen dit spoedig vast in een overeenkomst.

Hoe moet je dit interpreteren? Het NRC had een positieve kop en artikel gevonden:

Toch Icedome in Almere - bonden overtuigd van financiering

Follow the Money duidt het juist negatief:

Uitstel-op-uitstel bij Icedome Almere

Kortom, het kan vriezen, het kan dooien.

Stadion Feyenoord en de MKBA WK voetbal

Wat is er de laatste tijd veel geschreven over het nieuwe stadion voor Feyenoord. Tja, niet echt nieuw, vernieuwd is beter. Tegelijkertijd is de verbouwing zo groot dat het ook niet meer alleen oud is. Met gelukkig nog veel van het oude. Afijn, ik merk dat ik nog een beetje in het oude taalgebruik hang. Dat brengt mij nu op wat terugkijken. Dat is ook wel eens leuk….

Heel ver terugkijkend: in 2010 heb ik samen met twee collega’s een Maatschappelijke kosten-batenanalyse gemaakt van het in Nederland organiseren van het WK voetbal, toen Nederland daar samen met België een bid voor uitbracht. In deze MKBA gingen we ervan uit dat er nieuwbouw voor de Kuip zou komen en dat de kosten hiervoor 600 miljoen zouden zijn en dat er 300 miljoen aan baten tegenover zouden staan. Dat was de beste informatie die we op dat moment via het ministerie van VWS konden krijgen.

De second opinion in opdracht van het Holland België Bid ging uit van extra kosten van €100 miljoen. Omdat er toch een nieuw stadion gebouwd zou gaan worden, als er een WK georganiseerd zou worden, zou het alleen iets groter worden.

De plannen die er nu liggen gaan uit van een renovatie van rond de €200 miljoen. Kortom, ik ben steeds blijer met onze oorspronkelijke schatting en dat we niet meegegaan zijn met de schatting van de second opinion.

Stadion Feyenoord: concurrentie is ook mooi

In het verleden heb ik veel gewerkt op het gebied van concurrentie-analyse. En ik moet zeggen dat deze case mooi illustreert wat concurrentie op kan leveren. Er liggen nu twee prachtige ontwerpen, voor ruim 100 miljoen minder dan het ontwerp dat de Feyenoord familie vorig jaar koos, maar niet gerealiseerd kon krijgen. Dat nieuwbouwontwerp was niet in concurrentie tot stand gekomen. Nu blijkt dat de verbouwingsplannen zoveel beter dan een verbeterd nieuwbouwplan dat dat laatste niet eens overwogen wordt.  Kortom de concurrentie tussen architectenbureaus en plannenmakers heeft Feyenoord dus zeer waarschijnlijk een flink beter plan opgeleverd, zelfs nu nog duidelijk of en welke plan gekozen en gerealiseerd gaat worden.

Stadion Feyenoord: Mooi!!!!

Twee op het oog prachtige ontwerpen. Architecten maken echt veel mooiere plaatjes dan economen.

Schaatsbaan en schaatsbond op glad ijs?

Er is nog steeds geen definitieve beslissing rond de schaatsbaan in Almere. Deze had er op 1 april zullen zijn, al was dat volgens de schaatsbond geen harde deadline.

Tja, op 25 maart werd de KNSB directeur in het AD geciteerd: “ 'Op 1 april komen we naar buiten', is alles wat KNSB-directeur Paul Sanders nu kwijt wil.”

Nu weet ik niet of het een harde deadline was of niet. Gezien het gedoe in het najaar rond de aanwijzing had ik verwacht (ok, ik ben soms wat naïef) dat  KNSB en Icedome er alles aan gelegen zou zijn om nieuwe problemen en strubbelingen te voorkomen. Of de schaatsbond heeft het traject nog niet op orde of lopen de mensen van het Icedome tegen grote problemen aan om het rond te krijgen?

Of ben ik nu te naïef over de schaatsbond?

Op Follow the money stond een interessant verhaal over de economie van het Icedome complex, waarvan de conclusie was dat het echt niet uit kan en dat de financiering dan ook zeer waarschijnlijk niet rond komt. Althans zonder steun van de gemeente. En dat er voor die steun misschien wel goede argumenten zijn. Maar dat de gemeente Almere niet van zin is bij te dragen. Die economie ziet er niet ingewikkeld uit, en dat zag de schaatsbond misschien al aankomen.

Als dan de keus voor een nationaal ijscentrum weer losbarst, zal dat dan gaan om welke gemeente (of provincie) er het meeste geld voor over heeft? Of gaat dat dan om de vraag over waar een nationaal schaatscentrum het meeste waarde voor de samenleving creëert? Ik vrees alleen het eerste, wie heeft er met meeste geld voor over?

Of barst er geen strijd meer op als Almere afvalt? Ik kan even niet inschatten hoe de kansen van Zoetermeer zijn als er een nieuwe afweging komt.

Mogelijk wordt het dan tot opluchting van veel Friezen toch weer Heerenveen, maar wel na een stevige renovatie. Was die renovatie er wel gekomen zonder deze aanbestedingscarousel? En was dan dan even groot en snel geweest als nu? Dan zou het zo maar kunnen dat de schaatsbond met deze chaotische aanbesteding er het maximale uitgehaald heeft, en dat ze er zonder chaos minder uit had kunnen halen.

Afijn, nu zit ik toch een beetje te speculeren ook al hoopten de KNSB en NOC*NSF dat dat niet zou gebeuren.

Sportief succes doet sporten?

Een derde van de Nederlanders zegt meer te gaan sporten door de prestaties van de atleten tijdens de Winterspelen in Sotsji. Bij de jongeren gaat het zelfs om 40 procent. (Bron het Algemeen Dagblad)

Ik heb uit alle discussies begrepen dat het effect van een sportevenement op sportief gedrag erg beperkt is, als het er al is. Nu zou het om een derde van de Nederlanders gaan. Dat is fors, erg fors. Is dit echt waar of was de vraag zo geformuleerd dat de respondenten makkelijk ja konden zeggen? Of is dit het effect van sportief succes op een evenement, niet van het evenement zelf?
Zou het onderzoeksbureau (GfK) of de opdrachtgever (NOC*NSF) het aandurven om over een half jaar de vraag voor te leggen aan de 1/3 van het panel dat positief geantwoord heeft hoeveel men daadwerkelijk meer is gaan sporten? Ik vrees dat er dan een flink verschil zichtbaar wordt tussen intenties en realisatie. Al hoop ik dat ik er naast zit.